چکیده مقالات چهاردهمین شماره دوفصلنامه علمی – پژوهشی پژوهشنامه سبک زندگی
تجربۀ زیستۀ زنان از راهبردهای برقراری تعادل بین نقش شغلی و مادری
مهمترین نقش زنان در سبک زندگی اسلامی نقش مادری و تربیت فرزند است؛ اما امروزه بسیاری از زنان به در کنار نقش مادری، به دلیل اشتغال، موظف به ایفای صحیح نقش شغلی نیز هستند و از این‌رو برقراری تعادل بین نقش شغلی و مادری اهمیتی ویژه دارد. در سال‌های اخیر تعداد زنان عضو هیئت علمی دانشگاه افزایش یافته است و به دلیل حجم زیاد وظایف شغلی که بر عهده دارند، برقراری تعادل بین نقش شغلی و خانوادگی و به طور خاص مادری برای آنها با دشواری‌های خاصّی همراه است. در این راستا هدف پژوهش حاضر شناسایی راهبردهای این زنان برای برقراری تعادل بین نقش شغلی و مادری با استفاده از روش کیفی بوده است. به این منظور با مصاحبه با ۲۰ نفر از زنان عضو هیئت علمی دانشگاه و تحلیل محتوای کیفی مصاحبه‌ها به استخراج راهبردها پرداخته است. بر اساس یافته‌ها راهبردهای برقراری تعادل بین نقش شغلی و مادری شامل هشت مقولۀ اصلی «تلاش سخت‌کوشانه در راستای اهداف شغلی»، «تلاش برای مادری خوب»، «خودفراموشی»، «فروکاستن اهداف شغلی»، «مدیریت زمان»، «تقسیم کار»، «تدابیر فرزندآوری» و «برون سپاری انجام برخی از امور خانواده» بوده است.
کارکرد نمادها در برخی رسوم فرهنگی مردم تنکابن و سبک زندگی آنها
ابعاد شناختی سبک زندگی یکی از پیچیده‌ترین و دیریاب‌ترین ابعاد سبک زندگی است. این ابعاد الگوها و طرحواره‌هایی هستند که شهروندان با کمک آنها واقعیت را فهم کرده و جهان پیرامون خود را معنادار می‌کنند. زیربنای سویه های عینی سبک زندگی بر این سویه های شناختی مبتنی هستند. برای دست یابی به این ابعاد از سبک زندگی روش های مختلفی وجود دارد که از آن جمله می توان به نمادهای موجود در بازی ها و نیز آئین های سنتی اشاره کرد. با بررسی نمادها در هر فرهنگی می توان به باورداشت‌ها، عقاید، و شبکه‌های ارتباطی آن مردم دست یافت.می توان رفتارهای فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و روانی اقوام گوناگون را معناشناسی و تحلیل کرد. این بدان معناست که نمادها تجلی حس تعلق و احساس وابستگی فرهنگی مردم در هر منطقه خاص است و هر روز در زندگی آنها تکرار می شوند و درک خاصی از هویت را تقویت می کنند.این پژوهش با رویکرد توصیفی – تحلیلی و همچنین با استفاده از روش مشاهده ای با هدف تحلیل مردم شناختی تعریف صاحب‌نظران مردم‌شناسی و کاربرد نمادها در برخی از رسومو سبک زندگی مردم تنکابن انجام شده است. مردم تنکابن مانند بسیاری از دیگر مناطق سرزمین ایران از رسوم گوناگون و نمادهای مختلف بهره می‌برند. برخی از این آئین‌ها مانند برکت مرغانه، تشخیص کله‌پاچه، عدد صد برای شکارچیان، و کفش دوزک در مراسم مختلف مردم این سامان هر یک بیان‌گر پاره ای از اعتقادات و باورداشت‌های مردمان این سامان است. یافته های این پژوهش نشان دهنده‌ی آن است که نمادها در این آئین‌ها بیشتر برای گریز از ابهام آینده کارکرد دارند. همچنین بررسی این نمادها نشان دهنده چند خصلت فرهنگی مهم در سبک زندگی مردم تنکابن وجود دارد که زمینه را برای رشد فالگیری فراهم آورده است. خصلتهایی چون: خوش‌بینی مثبت به آینده، پیوند با طبیعت، ابهام‌پذیری پائین، و وطن دوستی.
ویژگی های تاثیر افعال اختیاری انسان بر تکوین از منظر آیات و روایات با تاکید بر سبک زندگی اسلامی
تاثیرات تکوینی افعال نیک و بد انسان از منظر آیات و روایات، ویژگی‌هایی دارند. شناخت این ویژگی‌ها اولین گام در طراحی و پذیرش اجتماعی الگوهای رفتاری و سبک زندگی اسلامی است. بر اساس این تحقیق که در مقام گردآوری به روش کتابخانه‌ای و در مقام تحلیل و داوری به روش اسنادی تحلیلی، انجام شده است مهم-ترین ویژگی این است که تلازم میان تاثیرات تکوینی افعال اختیاری نیک اجتماعی و جاری شدن نعمت‌ها در جامعه، قطعی است ولی این تلازم در جانب افعال اختیاری بد اجتماعی و نقمت‌ها و نیز آثار تکوینی افعال نیک و بد فردی، قطعی نیست و ممکن است به دلایلی منتفی شود. عدم دلالت بهره مندی از دنیا بر خوب بودن انسان، فراجنسیتی بودن تاثیرگذاری افعال اختیاری انسان بر تکوین، تناسب و همانندی میان افعال اختیاری انسان و ابتلائات تکوینی و نیز هماهنگی میان ابتلائات تکوینی افعال اختیاری با نظام احسن از دیگر ویژگی‌های این تاثیرگذاری است. بنابراین، سبک زندگی اسلامی، بیشترین و کامل‌ترین تناسب و هماهنگی را با نظام تکوین خواهد داشت و بیشترین منفعت را متوجه انسان و سایر مخلوقات می‌کند.
واکاوی پدیدارشناسانه فرآیند غیرنهادی شدن ازدواج
پژوهش حاضر با هدف فهم فرآیند غیرنهادی شدن ازدواج با رویکرد کیفی و روش پدیدارشناسی انجام شده است. ۱۴ شرکت‌کننده به‌وسیله نمونه‌گیری هدفمند و با استراتژی نمونه‌گیری معیار انتخاب شدند. برای جمع‌آوری داده‌ها از مصاحبه نیمه ساختاریافته و عمیق استفاده شد. پس از تجزیه و تحلیل یافته‌ها ۱۲ مضمون اصلی در تجربه آنها عبارت است از: تغییر زیست و عادت‌واره به مثابه بستری برای شکل‌گیری شرایط کژقواره و بی‌رغبتی به ازدواج دائم، دوگانگی احساس، نداشتن مهارت‌های زندگی و ازدواج آزمایشی، جذابیت و نیازجنسی، زیست‌مجردی، دور زدن قانون خانواده، واسازی‌ارزشی، هویت مخدوش، جایگزینی کنشگری حسابگرانه به تقدیرگرایانه، مواجهه با دیگری و تجربه بازاندیشانه از مضامین محوری و مشترک افراد در ارتباط با ازدواج سفید به عنوان مؤلفۀ از سبک زندگی غربی در این مطالعه است. مشارکت کنندگان در مورد روی آوردن به این ازدواج ذکر می‌نمایند، عدم اعتقاد به ازدواج رسمی، آزادی انتخاب و حق بر بدن، عدم امنیت شغلی و درآمد کافی، آشنایی بیشتر و عدم اعتماد از مهمترین تفاسیر از شکل گیری این روابط بوده است.
اصول مدیریت زمان در سبک زندگی اسلامی
سبک زندگی اسلامی مجموعۀ رفتارهای قابل مشاهده و بیانگرانانه است که به لحاظ نظری معلول باورها و ارزشهای اسلامی در ابعاد فردی و اجتماعی زندگی انسان می باشد. یکی از مؤلفه‌های اساسی در سبک زندگی اسلامی چگونگی گذراندن عمر و مدیریت زمان است. مدیریت زمان مجموعه‌ای از مهارت‌ها برای اداره، کنترل و استفاده بهتر از وقت است. هدف پژوهش حاضر شناسایی اصول مدیریت زمان در سبک زندگی اسلامی است. پژوهش حاضر از نظر هدف بنیادی و با روش توصیفی و تحلیلی انجام شده و روش تحلیل داده‌ها کیفی و از نوع استقرائی بوده است. جامعه تحقیق متنی شامل آیات و روایات بحارالانوار است که به صورت هدفمند و در راستای سوالات تحقیق انجام گرفته است. یافته‌های تحقیق حاکی از آن است که مدیریت زمان در سبک زندگی اسلامی شامل چهار اصل مهم هدف‌گذاری، اولویت‌بندی، برنامه‌ریزی و نظارت است. نتیجه آن‌که در سبک زندگی اسلامی بکار گیری اصول مدیریت زمان، استفاده بهتر از فرصت عمر را به دنبال داشته و تضمین کننده سعادت ابدی انسان است.
آسیب شناسی فردی مصرف کاربران حوزوی در شبکه‌های اجتماعی
طلاب به عنوان گروه‌های مرجع در جامعه به شمار می‌روند، لذا انتظار می‌رود بیش از دیگران مراقب گفتار، رفتار وکردار خود در شبکه‌های اجتماعی باشند. آنها موظف هستند در کنشگری خود، استانداردهای رفتاری را در عمل به کاربران نشان دهند تا الگوی زیست مجازی برای آنان در کنشگری رسانه‌ای باشند. از طرفی بروز آسیب‌های اخلاقی از سوی کاربران حوزوی، نه تنها موجب کاسته شدن شخصیت و جایگاه صنفی آنها می‌شود، بلکه گاهی موجب آسیب دیدن باورهای دینی افراد و بدبینی آنها به همه دین‌داران می‌شود. در این تحقیق به بررسی آسیب‌های کنشگری کاربران حوزوی در شبکه‌های اجتماعی در بُعد فردی پرداخته می‌شود. روش پژوهش حاضر کیفی بوده و با ابزار مصاحبه عمیق به تحلیل مسئله پرداخته است. در این مقاله، با ۱۶ متخصص و کارشناس رسانه و سبک زندگی که خود آنان نیز کاربرحوزوی هستند، مصاحبه عمیق به صورت هدفمند انجام شد. آسیب‌هایی همچون غفلت از رسالت دینی، اظهارنظر غیرتخصصی از جمله یافته‌های مصاحبه در کنشگری کاربران حوزوی می‌باشند. ارائه مصادیق و نمونه خوانی کنشگری در رسانه اجتماعی توسط کاربران حوزوی، از نوآوری‌های تحقیق حاضر است.